Turaxanova Xosiyat Maxamadolimovna1
DOI: https://doi.org/10.5281/zenodo.15202731
Zenodo community: https://zenodo.org/records/15202731
Nordic_press journal: https://research.nordicuniversity.org/index.php/nordic/article/view/2365
MAQOLANI YUKLAB OLISH
SERTIFIKATNI YUKLAB OLISH
TAQRIZ:
Turahanova Xosiyat Maxamadolimovnani yozgan “Lison ut-Tayr” asarining tarjima jarayonida badiiy tasvir vositalarining aks ettirilishi haqidagi maqolasi adabiyotshunoslikda katta ahamiyatga ega bo‘lib, tarjima nazariyasining murakkab jihatlarini chuqur tahlil qiladi. Maqola Alisher Navoiy tomonidan yaratilgan "Lison ut-Tayr" asarining ingliz tiliga tarjima qilish jarayonidagi badiiy san’at vositalarining, xususan, metafora, metonimiya va mubolag‘aning talqinini o‘rganadi.
Maqola mazmuni
Maqolada badiiy tarjimaning maqsadi faqatgina matnni so‘zma-so‘z tarjima qilish emas, balki uning original badiiy ta’sirini, uslubini va mazmunini saqlab qolish ekanligi ta'kidlanadi. "Lison ut-Tayr" asarida badiiy tasvir vositalarining tarjima jarayonidagi rolini tahlil qilishda muhim metodologik yondashuvlar qo‘llaniladi. Masalan, “jon qushi” metaforasi ingliz tiliga "the bird of spirit" tarzida tarjima qilinishi orqali ruhning parvozi va ilohiy oshuftalikni ifodalashda badiiy uslub saqlanib qolgan.
Biroq, maqolada ko‘rsatilganidek, ba’zi hollarda diniy va falsafiy kontekstlarning tarjimaga to‘liq aks ettirilmasligi sababli, tarjimalar o‘ta oddiylashtirilgan. Misol sifatida, “beshinchi ko‘k” iforasi, aslida Me’roj kechasi bilan bog‘liq bo‘lib, tarjimada “the fifth blue” deb berilgan, ammo bu ibora uning chuqur diniy ma’nosini yetarlicha aks ettirmaydi.
Shuningdek, mubolag‘a san’ati ham tarjima jarayonida muhim ahamiyatga ega. Masalan, Attorning ilmiy salohiyatini tasvirlashda ishlatilgan “Attor do‘konidagi durlar”ning ingliz tilidagi tarjimasi ("the pearls in his ocean of meanings are like the stars shining at night") badiiy ta’sirni saqlasa-da, original iboraning kuchli ta’siri ba’zan yo‘qolgan.
Tarjimaning semantik va stilistik jihatlari
Maqolada ta'kidlanishicha, tarjimaning semantik va stilistik jihatlari asliyatga mos bo‘lishi kerak. Tarjimonlar, ayniqsa, badiiy tarjimaga doir murakkabliklarni yengishda ekvivalent va muqobil usullardan foydalanishlari lozim. Shuningdek, tarjima jarayonida asliyatni tushunish, uning semantik kontekstini aniqlash va ma’naviy-madaniy tafovutlarni inobatga olish zarur.
Maqolada, badiiy tarjima jarayonidagi mavjud kamchiliklar, shuningdek, badiiy san’at vositalarining semantik mosligini ta’minlash va tarjimaning stilistik jihatlarini yaxshilash bo‘yicha tavsiyalar berilgan.
Xulosa
Umuman olganda, maqola badiiy tarjimaning murakkab jihatlarini chuqur tahlil qiladi va tarjima jarayonida badiiy tasvir vositalarining qanday talqin etilishi kerakligi bo‘yicha muhim nazariy va amaliy maslahatlar beradi. "Lison ut-Tayr" kabi asarlarda badiiy san’at vositalarini to‘g‘ri talqin qilish, tarjimaning original asar bilan o‘xshashligini va uning badiiy ta’sirini saqlashda muhim rol o‘ynaydi. Tarjimada ma'naviy va madaniy kontekstlarni saqlash, shuningdek, badiiy uslublarni to‘liq aks ettirish, tarjimaga chuqur e’tibor qaratilishini talab etadi.
Foydalanilgan adabiyotlar
Foydalanilgan manbalar, ayniqsa, tarjima nazariyasi va badiiy tarjima amaliyoti bo‘yicha o‘qish uchun qimmatli manba bo‘lib, maqolani yanada boyitadi.
