80 yil oldin dunyo iqtisodiyotini boshqaradigan institutlar: Xalqaro valyuta jamg'armasi (XVJ) va Jahon banki yaratilgan. Ikkinchi jahon urushidan keyin ular barqaror tinchlik va farovonlik uchun vosita sifatida ishlab chiqilgan, ammo bugungi kunda ular bu idealga mos kelmaydi.
80 yildan so‘ng, yetakchi aktyorlar, siyosatchilar, san’atkorlar va iqtisodchilardan iborat misli ko‘rilmagan koalitsiya katta iqtisodiy kuchlar – G20 mamlakatlari rahbarlariga maktub yo‘lladi. Ular moliyaviy tizimni qayta ko‘rib chiqishni, qarz inqirozi va iqlim o‘zgarishi muammolarini hal qilish hamda Barqaror Taraqqiyot Maqsadlariga erishishga yordam berishni talab qilmoqdalar.
NEGA HOZIR?
Barbados Bosh vaziri Mia Mottli, Keniya Bosh vaziri Uilyam Ruto va Fransiya Prezidenti Emmanuel Makron boshchiligidagi global davlat moliyasi islohotlariga bo‘lgan chaqiriqlar asosida yozilgan ushbu maktub Xalqaro Valyuta Jamg‘armasi va Jahon bankining Bahorgi yig‘ilishlari arafasida e’lon qilindi. Ushbu yig‘ilishlarda qaror qabul qiluvchilar Vashington shahrida to‘plandi.
Global Maqsadlarning ikkinchi yarmiga kirar ekanmiz, hozir hal qiluvchi harakatlar vaqti keldi. Global moliyaviy tizimning isloh qilinishi va ushbu nufuzli institutlarning resurslari qayta to‘ldirilishi barcha maqsadlar uchun o‘yin qoidalarini o‘zgartiruvchi imkoniyat bo‘lishi mumkin — shunda 2030 yilga borib iqlim o‘zgarishi, qashshoqlik, gender tengsizligi va dunyoning boshqa ko‘plab dolzarb muammolari bo‘yicha haqiqiy taraqqiyotni ko‘ramiz.
OCHIQ XAT NIMA HAQIDA SO'RAYDI?
Sobiq dunyo yetakchilari, global san’atkorlar va faollar, shuningdek, Oxfam, Save The Children, Christian Aid, The ONE Campaign, Xalqaro Qutqaruv Qo‘mitasi kabi yirik xalqaro nohukumat tashkilotlarining bosh direktorlari va boshqa ko‘plab shaxslar tomonidan qo‘llab-quvvatlangan ushbu maktubda uchta aniq talab qo‘yilgan:
SARMOYANI UCH BAROBARGA KO’PAYTIRISH
Global Maqsadlarga erishish va 2030 yilga kelib Parij kelishuvining majburiyatlarini bajarish uchun har yili kamida 5,4 trillion dollar investitsiya kiritishimiz kerakligi taxmin qilinmoqda. Ayni paytda biz har yili taxminan 3 trillion dollarga yetishmayapmiz.
Ko‘p tomonlama rivojlanish banklari iqlim bo‘yicha harakatlar va kengroq rivojlanish tashabbuslarini moliyalashtirishda hal qiluvchi rol o‘ynaydi, lekin ular ushbu o‘n yillik oxiriga qadar kreditlash darajalarini uch barobar oshirishlari kerak, agar biz hammamiz uchun barqaror va adolatli dunyo yaratmoqchi bo‘lsak. Bunga Jahon bankining Xalqaro rivojlanish assotsiatsiyasi (IDA) tomonidan taqdim etilgan mablag‘larni uch barobar ko‘paytirish ham kiradi, chunki bu IDA kam daromadli davlatlar uchun eng yirik qulay moliyalashtirish manbalaridan biridir. IDA kabi jamg‘armalarga investitsiya qilish qanday qilib barchamiz uchun uzoq muddatli va oqilona foyda keltirishi mumkinligini bilish uchun ushbu qisqa filmni tomosha qiling.
KATTA MIQDORDAGI QARZLARDAN QUTILISH
Xalqaro qarz yuklari rivojlanayotgan va yangi paydo bo‘layotgan iqtisodiyotlarning rivojlanishini jiddiy to‘xtatmoqda. Ayniqsa, kam daromadli mamlakatlar boyroq davlatlar, Jahon banki va Xalqaro Valyuta Jamg‘armasiga to‘lovlar qilish majburiyati bilan o‘zlarini qarz to‘lash doirasida ushlangan holda topmoqdalar. Bu holat kam daromadli davlatlarning 60 foizini va o‘rta daromadli mamlakatlarning kamida 25 foizini qarz majburiyatlarini bajara olmaslik xavfi ostiga qo‘ymoqda.
Hozirda, kam daromadli davlatlar qarz uchun ta’limga ajratilgan mablag‘dan 2,5 barobar, sog‘liqni saqlashga ajratilgan mablag‘dan 4 barobar, iqlim o‘zgarishiga qarshi tashabbuslardan 5 barobar va ijtimoiy himoya uchun ajratilgan mablag‘dan hatto 11 barobar ko‘proq mablag‘ sarflamoqdalar. Ushbu davlatlarda qarz yukini yengillashtirish orqali ularni qarz to‘lovlaridan inson taraqqiyoti va iqlim moslashuviga yo‘naltirilishi mumkin bo‘lgan cheklangan resurslarini qayta taqsimlash imkoniyati bilan ta’minlashimiz mumkin.
IFLOSLANTIRUVCHILARNI TO'LASHGA UNDASH
Iqlim o‘zgarishi va global tengsizliklarni bartaraf etish uchun asosiy ifloslantiruvchilarning javobgarlikka tortilishi zarur. Achchiq haqiqat shundaki, eng boy shaxslar uglerodga boy turmush tarzini olib borib, global karbonat chiqindilariga katta hissa qo‘shadilar. 2019 yilda eng boy 1% aholi global aholi eng kambag‘al 66% qismi qadar karbonat chiqindilarini hosil qilgan.
Bu orada, global sanoat chiqindilarining 70 foiziga javobgar bo‘lgan qazilma yoqilg‘i kompaniyalari rekord daromadlarni olishda davom etmoqda va katta subsidiyalardan foyda ko‘rmoqda. 2022 yilda BMT Bosh kotibi Antoniu Guterrish ushbu tengsizlikni tanqid qildi va ushbu mablag‘larni iqlim o‘zgarishidan eng ko‘p zarar ko‘rganlarni qo‘llab-quvvatlashga yo‘naltirishni taklif qildi.
Ifloslantiruvchilardan to‘lov undirish Global Maqsadlarga erishish uchun zarur bo‘lgan ulkan mablag‘larni bo‘shatib yuborishi mumkin. Faqatgina eng boy 1% aholi boyligi va daromadlariga soliqlar joriy qilish orqali har yili 1,7 trillion dollardan ortiq mablag‘ yig‘ishimiz mumkin.
CHORA KO’RISH
Biz ushbu maktubni imkon qadar ko'proq G20 yetakchilariga yetkazishni xohlaymiz! Bizga yordam berasizmi? To'liq maktubni o'qib, bizning oddiy qo‘llanma yordamida bo‘lishing, shuningdek, qo‘shimcha harakatlar qilish uchun globalgoals.org/dearG20 sahifasiga tashrif buyuring va Global Citizen hamda Oxfam bilan hamkorlik qiling. Sizning yordamingiz bilan yorqin kelajak sari yo'lni ochishimiz mumkin.
Комментарии
